Günümüzün en popüler spor dalı olan futbola benzeyen oyunların kökeni neredeyse milattan önceye kadar dayanmaktadır. Orta çağda da futbola benzer oyunlar oynanmış ve kaynaklarda yerini almıştır. Asıl olan yani günümüz modern futbolu ise, 1863’te temelleri İngiltere’de atılan Futbol Birliği’nin hazırladığı kurallara göre şekillenmiştir.
Futbola benzeyen ve aynı zamanda bilimsel kanıtlara da sahip olan ilk oyun, MÖ 300-200 yıllarında Çin’de oynanmıştır. Cujuya adındaki bu oyun, askerî eğitim amacıyla oynanmaktaymış. Genel amacın topun kaleye sokulması olan bu oyunda, topa sadece el ve kol ile temas yasaktı. Yine de FIFA, futbolla benzerlik taşıyan bu ve bunun gibi tüm oyunların yada sporların günümüzdeki futbol ile doğrudan bir bağlantısı olmadığını net bir şekilde belirtmiştir.
Futbolun Ortaya Çıkışı
Galler’de 9. yüzyılda yazılan, “Historia Brittonum” adlı eserde yazar, top ile oynandığına dair ifadeler kullanmıştır. Bu eser, futbolun orta çağda avrupa’da ortaya çıkış süreci hakkında ipuçları vermektedir. Bu oyun günümüzdeki futboldan farklı olarak komşu köyler arasında oynanmaktaydı ve oyunun amacı ise topu rakip kasabadaki belirlenen bölgeye gönderebilmekti. Bu oyunda herhangi bir kural ya da oyuncu sayısında sınır yoktu bu nedenle de oldukça karmaşık ve kaotik ilerliyordu oyun. Sırf bu karmaşa ve mücadele sebebiyle futbol oynanması kral tarafından yasaklanmış ve neredeyse 300 yıl boyunca ülkede futbol oynanmamıştır…
Futbolun Gelişimi ve Modern Futbol
Modern futbolun ilk kuralları, 19. yüzyıl ortalarında İngiltere’deki bazı özel okullarda oynanan futbola ve bu okulların koyduğu farklı kurallara göre şekillenmiştir.
İngiltere’de; Eton, Harrow, Rugby, Winchester ve Shrewsbury adlı okulların temsilcilerinin katılımları ile 1848 yılında Cambridge Üniversitesi’nde ilk yazılı futbol kuralları olma özelliği taşıyan Cambridge kuralları oluşturulmuştur. Cambridge kuralları, futbol ve benzeri sporların gelişiminde oldukça etkili olmuştur. Ancak buna rağmen büyük bir kesim kuralları kabul ederken, bir diğer kesim ise kuralları kabul etmemiştir.
Futbol Birliği’nin (FA) Kuruluşu
FA olarak bilinen Futbol Birliği (The Football Association), 26 Ekim 1863 tarihinde düzenlenen bir toplantı sonunda İngiltere’de kurulmuştur. Kuruluş tarihini takip eden 2 ay sonunda ise, bu süreçte düzenlenen toplantılarda tartışılıp karar verilen ilk kapsamlı futbol kuralları ortaya çıkmıştır. Bu toplantı 11 kulüp ile yapılmıştır ve başkanlığını E. Cobb Morley üstlenmiştir toplantının.Belirlenen bu ilk 14 kuralın kullanıldığı ilk maç ise Barnes ve Richmond arasında oynanmıştır 1863 yılında.
1872 yılında, C. W. Alcock tarafından FA Cup organizasyonunun temelleri atılmıştır. Bunun devamında 1884’te, ilk uluslararası futbol turnuvası olan British Home Championship düzenlenmiştir. Başka bir tarihsel gelişme ise ilerleyen tarihlerde 1888’de, Aston Villa yöneticisi William McGregor’un, ilk futbol ligi olan English Football League’i kurmasıdır…
Tüm bu gelişmeler ve FA’in kuruluşu, futbolun İngiltere’den dünyaya yayılmasını sağlamıştır. Bu süreçte Güney Amerikada bilinen ilk maç Arjantinde oynanmıştır ve oyuncular arasında Britanyalı işçiler de vardır. Güney Amerika’da kurulan ilk futbol kulübü ise Buenos Aires Football Club’dır.
IFAB ve FIFA’nın Kuruluşu
Futbolun dünyaya yayılmaya başlaması ile, futbol kurallarını belirleyen kuruluş olan Uluslararası Futbol Birliği Kurulu yani IFAB kurulmuştur. IFAB; Futbol Birliği, İskoçya Futbol Birliği, Galler Futbol Birliği ve İrlanda Futbol Birliğinin katılımı ile 1886 yılında düzenlenen toplantı ile temellenmiştir.
Uluslararası alanda en üst yönetim kuruluşu olan Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği yani FIFA ise, 1904 yılında Paris’te kurulmuştur. FIFA, Futbol Birliğinin belirlediği kurallara bağlı kalacağını özellikle belirtmiştir. 1930’lu yıllarda futbolda profesyonelleşme oldukça hız kazanmıştır. Ve günümüzde 200’ü aşkın ülkede milyonlarca insan tarafından oynanan ve takip edilen bir spor dalı olmuştur futbol.
Futbol Kurallarında Tarihsel Değişim
- 1863’te topun ilerisinde olan tüm oyuncular ofsaytta kabul ediliyordu.
- 1866’da kale ve top arasında üç rakip oyuncu varsa ofsayt kabul edilemez kararı alındı.
- 1866’da kalelerin yüksekliği 1.80 olarak yeniden düzenlendi. Günümüzde kale yüksekliği 2.44 metredir.
- 1869 yılında kale atışı kuralı getirilmiştir.
- 1870’de hava toplarının elle tutulması kuralı kaldırıldı.
- 1871’de topu elle tutabilme hakkı sadece kalecilere verilmiştir.
- 1872’de topun ölçüleri değiştirilmiştir.
- 1872’de korner kuralı getirilmiştir.
- 1875’de kalelerin devre sonunda değiştirilmesi kuralı getirilmiştir.
- 1878’de hakem ilk kez düdük kullanmıştır.
- 1881’de hakem, futbol kuralları içerisinde yazılı olarak yer almıştır.
- 1883’te taç atışları el ile atılmaya başlanmıştır.
- 1884’te karşılaşmalarda hakemlerin kayıtsız şartsız tek yetkili olmaları kararı alınmıştır.
- 1891’de penaltı vuruşu getirilmiş ve kale ağlarından bahsedilmiştir.
- 1896’da futbol oyun kuralları ilk kez yayınlanmıştır.
- 1930’da 14 maddeden oluşan futbol kuralları resmi olarak 17’ye çıkarılmıştır.
- 1966’da FIFA Dünya Kupasında oyundan atılan oyuncunun seyirciler tarafından anlaşılamaması üzerine gelen bir değişiklik ile, 1970’de yine FIFA Dünya Kupası’nda ilk kez, uyarı için sarı ve oyundan atılma için kırmızı kart kullanılmıştır.
