Dünyayı uzun yıllardır etkisi altına alan, bir çok insanın tutkusu futbol, yediden yetmişe herkes tarafından seviliyor. Dünyanın en popüler spor dalı olan futbol, eğlence ve tutku gibi ayrıntılar dışında çok önemli bir ekonomik sektör de olmuştur günümüzde. Dünyanın her yerinde bu kadar önemli etkiye sahip olan futbolu kurallarıyla tanıyalım…
Futbol Nedir?
Futbol en basit tanımıyla, 11 kişiden oluşan 2 takımın birbirlerine gol atmak ve aynı zamanda da gol yememek amacıyla mücadele ettiği bir spor dalıdır. Her iki takımın da oyunda birer “kaleci” bulundurması gereken spor dalında, savunma oyuncularına “defans”, orta bölge oyuncularına “orta saha”, saha kenarlarını kullanan hücum yapan oyunculara “kanat”, saha kenarındaki defansif oyunculara “bek” ve hücum bölgesi oyuncularına da “forvet” ismi verilir. Futbol, kapalı alan, plajlar, toprak ya da çimen sahada da oynanabilmektedir.
Geçmişten Günümüze Futbol
Futbolun günümüzdeki halini alması ve bir isim kazanması 19. yüzyıla dayanmaktadır. İlk yazılı kuralları 1848 yılında Cambridge Üniversitesi’nde belirlenen futbolun, aynı yıllarda İngiltere’de kurulan takımlar tarafından geniş kitlelere ulaştığı düşünülüyor. Yarattığı hissiyat sebebiyle kısa zamanda benimsenmiş bir spor dalıdır. Dünya üzerinde kurulan ilk futbol kulüpleri ise yine İngiltere’de kurulan Sheffield FC ve Hallam’dır. Buradaki popülerleşmesinin ardından inanılmaz bir hızla tüm dünyaya yayılmış ve 20. yüzyıl başlarında evrensel bir spor dalı olmuştur. Futbol, günümüzde dünya genelinde FIFA, kıta bazlı olarak da UEFA, CONCACAF gibi federasyonlar tarafından profesyonel olarak idare edilmektedir.
Futbol Nasıl Oynanır?
Futbol takımları 11 oyuncudan oluşur ve bu 11 kişinin içinde bir kaleci kesin olmak üzere; forvet, orta saha, defans gibi diğer mevki oyuncuları bulunur. Futbol 90 dakikalık, her iki yarısı da 45 dakika olan bir spordur. Bu 45 dakikalık yarılarda herhangi bir durumdan dolayı oyun durmuşsa, hakem yarı sonunda süreye ekleme yaparak uzatma oynatır.
Turnuva maçlarında ise uzatmalarda farklılıklar bulunur. Eğer hala 90 dakika sonunda kazanan belli olmamışsa 15’er dakikalık iki uzatma devresi daha oynanır. Uzatmalarda da herhangi bir değişiklik olmazsa seri penaltı atışlarına gidilir ve sonuç bu şekilde belirlenir.
Kaleci haricindeki oyuncuların topa elle ve kolla temas etmesi kesinlikle yasaktır. Kaleci de elle müdahale özgürlüğüne yalnızca ceza sahası içerisinde sahiptir. Kalecinin ceza sahası dışında topa elle müdahalesi serbest vuruş ve kırmızı kartla cezalandırılır. Sert faullerde, bariz gol şansının engellenmesinde ve diğer oyuncular ya da hakemle fiziki tartışmaya girilmesi durumlarında da gösterilen kırmızı kart, oyuncunun oyundan atılması demektir. Uyarı anlamına gelen sarı kart ise daha hafif kural ihlallerinde başvurulan karttır ve iki kez sarı kart gören oyuncu kırmızı kart görmüş kabul edilip oyundan atılır. Futboldaki yasak olan fiziksel, sakatlamaya yönelik hareketler, temaslar sonucunda karşı taraf serbes vuruş kazanır. Eğer bu müdahaleler ceza sahası içerisinde yapılırsa, karşı taraf penaltı kazanır. Oyuncu penaltı kullanırken, kalecilerin bir ayağının çizgide bulunması ise zorunludur.
Futbolda Saha ve Top
Profesyonel oynanan futbolun belli başlı değişmez kuralları bulunur. Futbol oynanacak sahanın ve ekipmanların futbol standartlarına uygun olması zorunludur. FIFA kurallarına uygun bir sahanın 64-75 metre eninde ve 105-120 metre boyunda olması gerekir. Standart bir futbol topunun da 68-70 cm genişliğinde ve yaklaşık 410-450 gram ağırlığında olması gerekir. Bunlar belirttiğimiz gibi FIFA tarafından belirlenmektedir.
Futbol Terimleri
Out: Top kale çizgisinden, karşı takım oyuncularına dokunup çıktıysa out kabul edilir. Kaleci, kale vuruşu ile oyunu yeniden başlatır.
Korner: Top kale çizgisinden, kaleyi savunan bir oyuncuya dokunup çıkarsa karşı takım korner yani köşe vuruşu kullanır.
Taç: Top oyun sahasını yan çizgilerden terk ederse, karşı takım “taç” atışı kullanır. Futbolda kaleci dışındaki oyuncuların topa elle dokunabildiği tek durum taç atışıdır. Taç yanlış kullanılırsa hakem uyarısı ile atış tekrarlanır.
Ofsayt: Bir takım hücumdayken top oyuncunun ayağından çıktığı anda, topun gittiği oyuncuyla kale arasında, kaleci de dahil en az iki rakip oyuncu bulunmalıdır. Bu kurala uygun hücum gerçekleşmezse oyun durur, eğer hücum gol ile sonuçlanmışsa da geçerli sayılmaz.
Pasif Ofsayt: Bir takım hücum ederken, oyuncu ofsaytta ise, ama top o oyuncuya değil de ofsaytta olmayan başka bir oyuncuya giderse oyun devam eder. Bu pozisyon sonunda gol geçerli sayılır. Ancak, ofsayt bölgesinde olan oyuncunun atağa kesinlikle müdahale etmemesi, topa dokunmaması, kaleciyi yanıltıcı harekette bulunmaması şarttır. Bu şartlar sağlanmıyorsa gol geçersiz sayılır.
Ele Çarpma: Maç sırasında istemsizce gerçekleşen temaslar yasak hareket olarak nitelendirilmemektedir. Bu durumlarda eğer oyuncunun kolu vücuduna yapışık ise ve top pozisyon gereği yanlışlıkla oyuncunun eline ya da koluna çarpmış ise oyuncu elle oynamış olarak değerlendirilmez ve oyun devam eder.
Hakemi Aldatmaya Yönelik Hareket: Oyuncular penaltı alabilmek veya rakibini oyundan düşürebilmek için, kendisine faul yapılmış ve sert temaslarda bulunulmuş gibi göstermeye çalışır. Eğer hakem bunun aldatmaya yönelik bir hareket olduğunu tespit ederse oyuncuya sarı kart göstererek uyarı verir.
VAR: 2018 Dünya Kupası ile birlikte tanıdığımız VAR uygulaması, hakem kararlarının video aracılığıyla denetlenmesini sağlayarak daha temiz ve sağlıklı sonuçlara ulaşılmasını sağlar. Penaltı, ofsayt ve kırmızı kart gibi oyun akışını değiştiren, belki de büyük oranda takımların kaderini belirleyen kararların eğer hakem hatalıysa veya gözden kaçırdığı bir şey olmuşsa düzeltilmesini sağlayabiliyor VAR uygulaması.
