Voleybol, günümüzde dünyanın en sevilen ve en çok takip edilen sporlar dalları arasında yer alır. Hem kadın hem de erkekler için, gerek amatör gerek profesyonel olarak en çok ilgi gören spor dalı bile diyebiliriz. Bu kadar önemli bir spor olan voleybolu daha yakından tanıyalım.
Voleybol Nedir?
Voleybol, altışar oyuncudan oluşan iki takım ile oynanır. Erkeklerde 2,43 metre ve kadınlarda 2,24 metre yüksekliğinde bir fileyle bölünür saha. Voleybolda genel amaç topu rakip takımın sahasına düşürerek sayı almaktır. Rakip sahaya düşen her top bir sayı değerindedir. Takımlardan ilk 25 sayıya ulaşan seti almış kabul edilir ve set tamamlanır. Rakipten önce üç set kazanan takım maçı kazanır. Eğer dört set sonunda setlerde 2-2’lik eşitlik oluşursa beraberliği bozmak için beşinci set oynanır. Bu son set 15 sayı üzerinden oynanır ve tie break ismini alır.
Geçmişten Günümüze Voleybol
Voleybol da yine basketbol gibi dünyanın en genç spor dalları arasında yer alır. Amerikalı William Morgan tarafından 1895’te geliştirilmiştir voleybol. Aslında Morgan’ın amacı, oyuncuların rakip takım oyuncularına fiziksel temasta bulunmadan gerçekleştirebileceği bir spor dalı geliştirmekti ve sonucunda günümüz voleybolu ortaya çıkmıştır. Gerçek anlamda büyük bir popülariteye ulaşan voleybol dünyaca büyük bir spor dalı haline gelmiştir. Hemen hemen her ülkede profesyonel voleybol ligi bulunmaktadır. Dünya genelinde de bir çok büyük turnuva düzenlenmektedir. CEV, FIVB ve CAVB gibi federasyonlar voleybolun uluslararası standartlara uygun şekilde oynanması için oldukça profesyonel çalışmaktadır.
Voleybol Nasıl Oynanır?
Voleybolda oyuncular, filenin kendi takımlarına ait tarafında hareket ederek karşı alana herhangi bir müdahalede bulunamazlar. Maç sırasında oyuncular karşı takımın alanına elini uzatırsa karşı takım lehine sayı verilir hakem tarafından.
Oyuna bir takımın servisi ile başlanır. Kullanılan serviste top karşı takımın sahası içerisine düştüğünde takım sayı kazanır. Servis atan takım sayı yaparsa servis kullanmaya devam eder. Top dışarı çıkarsa hak karşı takıma geçer. Kullanılan servisi karşı takım karşılarsa oyun herhangi bir takım sayı alana kadar oynanmaya devam eder.
Her takım da hücum sırasında topa arka arkaya en fazla üç kez dokunabilir, yani üçüncü atışta topu mutlaka rakip alana yollamaları gerekir. Karşı yarı alana atılan toplarda top dışarı düşerse karşı takım lehine sayı verir hakem. Top, atağı engellemeye çalışan oyuncuların bloğundan dışarı çıkarsa sayı yine karşı takım lehine yazılır.
Oyuncunun tek elle filenin hemen dibinde gerçekleştirdiği sert vuruşlara smaç denir. Sayı alma amacıyla tercih edilen smaçın, 3 metre çizgisinin gerisinden uygulanması yasaktır.
Her sette koçlar 6 kez oyuncu değiştirme hakkına sahiptir. Yedeğe alınan oyuncular oyuna tekrar girebilirler. Oyuncuların oyuna girip çıkma sayılarında herhangi bir kısıtlama yoktur.
Takımlar set boyunca ikişer kez mola isteme hakkına sahiptir. Koç istediği zaman mola talebinde bulunabilir ve bu molalar 30 saniye sürer. Ayrıca her sette sekizinci ve on altıncı sayılarda zorunlu teknik mola verilir, sadece tie break setinde teknik mola vermez hakem.
Takımın seti kazanabilmesi için, rakip takımdan en az 2 sayı fazla atmış olması gerekir. Bu durumda olmayan setlerde, yani 24-24 eşitlikteki normal setler ve 14-14 eşitlikteki tie break setleri, taraflardan biri 2 farka ulaşıncaya kadar oynanmaya devam eder. Takım iki farka ulaşınca da set sona erer.
Ayrıca voleybolda, takımlar her top atışı sonrasında saha içinde saat yönünde 1 tur dönerler. Oyuncular, düzenli olarak sahanın farklı noktalarında yer almış olur bu döngü sayesinde. Bu güç dengesi açısından da önemlidir, her oyuncu mutlaka file önüne gelmiş olur. Her sette takımlar bulundukları saha alanını değiştirirler.
Voleybolda Saha ve Top
Oyun alanı, 18×9 m2 ölçülerinde bir dikdörtgen şeklindedir ve her yönde olmak üzere en az 3 metre genişliğinde bir serbest bölge ile çevrilmiştir. Sahanın yüzeyi düz olmalıdır. Oyuncular için sakatlanmaya yol açacak herhangi bir şey bulunmamalıdır. Ayrıca voleybolun pürüzlü ve kaygan yüzeylerde oynanması yasaktır. FIVB Dünya ve Resmi maçlarda sadece tahta veya sentetik bir yüzeyin kullanılmasına izin verilir ve yüzey FIVB tarafından öncesinde mutlaka onaylanmış olmalıdır.
Voleybol sahasını ayıran file, orta çizginin üstünde yer alır ve erkekler için 2,43 metre, kadınlar için 2,24 metre yüksekliğinde olur.
Uluslararası resmi müsabakalarda kullanılan topların sentetik deri maddesinin ya da renk kombinasyonlarının FIVB standartlarına uyması şartı vardır. Çevresi 65–67 cm ve ağırlığı 260-280 gramdır voleybol topunun.
Voleybol Terimleri
Servis: Voleybol oyuncularının kendi sahalarının çizgisinin gerisinden yaptıkları ve topu oyuna sokan tek vuruş, servis olarak tanımlanır. Servis vuruşunun geçerli olması için, topun tek vuruşta filenin karşı tarafına geçmesi gerekir.
Libero: Hücum yapamayan liberolar, yalnızca oyunun alanının arka kısmındaki yarısında yer alabilir. Liberoların görevleri, rakip takımdan gelen topun yere değmesini önlemek ve topu hücum alanındaki takım arkadaşlarına aktarmaktır. Takımın geri kalanından farklı renkte forma giyerler. Libero topu takım arkadaşına yükseltmek isterken yanlışlıkla karşı alana yollarsa, rakip takım lehine sayı verilir.
Manşet: Voleybol oyuncularının iki kollarını birleştirerek kol içleriyle ya da baş parmaklarıyla yaptıkları vuruşa manşet denir.
Asansör: Smaçör oyuncunun kısa pasa sıçradıktan sonra yere düşmesi esnasında, bir takım arkadaşının smaçör oyuncunun omuz hizasından atağa kalkması asansör olarak tanımlanır.
Blok: Voleybolda rakip takım oyuncularının hücumunu önlemeye çalışmak için verilen karşılıklar blok olarak adlandırılır. Blok yapan oyuncular, topun filenin kendi taraflarına geçmesini önlemek için çalışır.
Blok Out: Hücum esnasında bir oyuncuya blok yapıldığında, top blok yapan rakip takım oyuncusuna çarptıktan sonra dışarı çıkarsa bu durum blok out olarak adlandırılır.
Pasör: Topu yükselterek takım arkadaşlarına aktaran oyuncular, pasör olarak adlandırılır.
Plonjon: Voleybol oyuncularının kendi sahalarının uç bir noktasına gelen topu kurtarmak için öne doğru ve yere paralel şekilde yaptıkları atlayış plonjon olarak adlandırılır.
